Enstantane ve Diyafram Nedir?
Fotoğraf makinaları özellikle SLR ve DSLR makinalar nasıl çalışıyor, diyafram ve enstantane hızı nedir? ve ikisinin etkileşimi fotoğrafı nasıl etkiler?
Ancak diyafram ve enstantane hızı anlaşıldıktan sonra fotoğrafçılığa gerçek anlamda başlamak mümkün olacaktır. Yeni başlayanlar için temel ve basit bir şekilde anlatmaya başlıyorum.
Diyafram
Işığın girip, filmin ışığa tutulduğu açıklığın çapıdır. Lensin diyaframnın değiştirilmesi durumunda fotoğrafta derin etkiler yaratılır. fotoğraf makinalarında f-stop ile tanımlanmıştır. Fotoğraf makinaları modellerine göre değişmekle beraber, genel duruşlar f2, f2.8, f4, f5.6, f8, f11, f16, ve f22dir. Numara küçüldükçe çap artar. F2 geniş olduğu için f4den daha fazla ışık alır. Aralarında düzgün matematiksel tam iki katlık bir fark vardır. Diyelim ki fotoğraf makinası f8 istiyor. Eğer siz manuel olarak f11 ayarlarsanız filmi yarı yarıya az ışığa tutarsınız. Ve f5.6 olarak ayarlarsanız iki kat ışığa tutmuşsunuz demektir. İki duruş arasında ışığı 4 kat, üç duruş arasında 8 kat değiştiriyorsunuz demektir.
Alan derinliği de diğer önemli konudur. Çap arttıkça alan derinliği ya da odaktaki uzaklık azalır. Örneğin eğer f8 ile 4 metre odak uzaklıktaysanız, f4 ile 2 metre olacaktır. Bunları çekim koşullarınıza göre kullanabilirsiniz.
Fotoğraf makinalarımızda diyafram değeri "f" ile ifade edilir. Yine "A" harfi fotoğraf makinalarımızda diyafram öncelikli çekim modu nu ifade eder. Bu modda diyafram değerini kendimiz belirleriz. Buna göre enstantane hızını makinamız belirler. Diyafram sayısal olarak büyüdükçe kısılır ve netlik artar, çünkü leslerin en net görüntü veren yerleri tam orta ve ortaya yakın bölgeleridir. diyafram rakamsal olarak büyüdükçe yani kısıldıkça, ışığa daha çok ihtiyaç duyulur. Diyafram sayısal olarak küçüldükçe netlik azalır fakat alan derinliği artar. Alan derinliği fotoğrafta objeler arasındaki netlik farkıdır. Örneğin öndeki modelin net görünüp arkadaki kalabalığın flu görünmesi gibi. Böylelikle model ya da konu veya obje daha iyi vurgulanır. Ayrıca ışığın düşük olduğu koşullarda diyafram rakamsal olarak mümkün olduğunca azaltılır. Alan derinliğini tele (zoom) objektiflerle de sağlamak mümkündür.
Enstantane hızı
Fotoğrafı çektiğinizde enstantane nin ne kadar açık kalacağı dolayısıyla filmin ne kadar süreyle ışık alacağıdır. Mantığı kavramanız açısından bu tip kuralları öğrenirken gözünüzde analog slr fotoğraf makinasını canlandırmanız daha etkili olacaktır. Dijital slr yani DSLR fotoğraf makineleri de aynı teknikle çalışmasına rağmen, analaog makinada canlandırmak daha kolaydır.
Genellikle 1 saniye ile saniyenin 1/1000 arasında değer alır. İki nedenle önemlidir. Birincisi, diyafram kontrolü için, ikincisi, tarz olarak bunu fotoğraflarınızda kullanabilirsiniz.Süre uzadıkça, filme daha çok ışık gelir. Bu daha sezgiseldir. Diyafram ile aynı mantıkta işler. 2 kat olarak. 1/125 1/250 den iki kat, 1/500 den 4 kat fazla ışık alır demektir.
Eğer bu iki değişkeni bir arada kullanmaya kalkarsanız bir çarpan çıkar. İki değişken de ışığı 2 faktörle değiştiriyordu. Örneğin; fotoğraf makinası durumu okuyor ve kendini f8de 1/125 olarak kuruyor. Bu doğru ölçüm. F11 olarak ayarlarsak ne olur? Görüntü yarısı kadar ışık alır, ve resim düşük pozlamada kalır. Fakat biz bunu enstantane hızını 1/60 olarak ayarlayarak değiştirebiliriz. Çapı küçültüp, ışığa tutma süresini arttırarak aynı yerde kalırız.
Merkez sütun önerilen pozu verir.Bununla beraber, yukarıdaki kombinasyonlardan herhangi birini kullanıp filmi doğru ışığa tutabilirsiniz, çünkü her aşağı duruş daha uzun bir enstantane hızı ile biraradadır böylece genel ışık durumu değişmez. O zaman neden farklı değerlerimiz var?
Diyaframın alan derinliği konusuna dönelim. Bunu değiştirmek isteyebileceğiniz durumlar olabilir. Kalabalıkta bir kişiyi odaklamak istiyor olabilirsiniz. Ya da maksimum odaklama istiyorsunuzdur. Bu durumlarda diyafram la oynamak gerekecektir. Aksine belli bir enstantane kullanmak isteyebilirsiniz. Işık düşüklüğü, çokluğu, hareketi yüksek hızda durdurma isteği ya da yavaş hızda gösterme tercihi gibi nedenleriniz olabilir. Daha bir çok nedenden her iki fonksiyonu birlikte değiştirmek isteyebilirsiniz. Bu size fotoğraf makinası ile esneklik kazandıracaktır.
Enstantane hızı ingilizcede "shutter speed" ya da "shutter" olarak yazılır. Fotoğraf makinalarımızdaki "S" seçeneği enstantane öncelikli çekimler yapmamızı sağlar. Yani bu modu seçtiğimizde, enstantaneyi biz ayarlarız diyaframı ise makinamız kendisi belirler. Enstantane hızıyla ilgili bir örnek verecek olursak, gündüz saatlerinde havaya zıplayan bir arkadaşımızı net bir şekilde karelemek istersek, enstantane hızını yüksek tutmamız gerekecektir.
Kompozisyon
Fotoğrafçılık dinamik bir sanat biçimi. Herkes için iyi bir fotoğrafın farklı tanımları vardır.Ama yine de bazı kurallar var ki kullanırsanız daha iyi sonuçlar elde edebilirsiniz.
Özellikle kompozisyon oluşturma konusunda bol bol pratik yapmak fotoğraf çekmek kadar, iyi ve kaliteli fotoğraflar izlemekte çok önemlidir. Bu konudaki ustaların paylaşımlarını aktardığı kitaplarını da okumanızı tavsiye ederim. Size bu konuda önereceğim isim Sabit Kalfagil dir Örneğin altın oran, diyagonal etkileri ve üçtebir kuralı gibi bazı kuralları okumanızı tavsiye ederim. Başlangıçta bu teknikleri düşünerek hareket etmek gereklidir. Zamanla tüm bu temel konuları özelliklede pratik yaptıkça kavrayacaksınız ve fotoğraf makineniz bir organınız gibi hareket etmeye başlıyacaksınız...